اهمیت طراحی شهری با تکیه بر فرهنگ و معماری بومی

به گزارش قشم ۲۴؛ «محمحسین رنجبر»، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس با بیان اینکه بندر تاریخی لافت یکی از زیباترین و مهم‌ترین مناطق جزیره قشم است که باید به آن افتخار کرد، گفت: «این شهر معماری ویژه‌ای دارد که دانشجویان ما می‌توانند به آن بپردازند. بادگیرهایی که نماد جزیره است و چیدمان شهری این بندر تاریخی نیز جالب توجه است».

رنجبر افزود: «سالانه میلیاردها دلار در جهان از محل گردشگری عاید مردم می‌شود و ما در این زمینه طی سال ۲۰۲۲، رتبه ۵۲-۵۵ را داشتیم. هنر و معماری، طبیعت بکر و زیبا و جنگل‌های حرا می‌تواند به گردشگری و درنتیجه اقتصاد این بخش از میهن عزیزمان کمک کند».

وی اضافه کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی نزدیک به ۲۷هزار دانشجو را در استان هرمزگان در خود جای داده است و یکی از مهم‌ترین رشته‌های آن معماری است که فارغ‌التحصیلان این رشته تاکنون نقش مهمی را در توسعه استان داشته‌اند».

رئیس دانشگاه آزاد بندرعباس با اشاره به اینکه ساختمان این دانشگاه نمادی از معماری سنتی و اسلامی است، افزود: «امیدواریم این همایش بتواند منشا تحول جدی در دانش دانشجویان ما باشد و آن‌ها را با مسائل بومی و سنتی بیشتر آشنا کند».

تلاش برای برقراری ارتباط بین دانشگاهیان و بندر تاریخی لافت

در ادامه این نشست، «محمد آتشین‌ماه»، شهردار بندر تاریخی لافت در بیان هدف برگزاری این نشست گفت: «همیشه جای دانشجویان را در لافت خالی می‌دیده‌ام و ارتباط کمی بین دانشگاه و محیط بوده‌است. به همین دلیل ما پیش از این نشستی با مسئولان دانشگاه آزاد داشتیم که بتوانیم از پایان‌نامه‌های دانشجویان در لافت بهره‌ ببریم تا این پایان‌نامه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و دردی از مردم دوا کنند».

وی افزود: «البته پیش از این، دانشجویان دانشگاه تهران ۴۰ محل را در لافت طراحی کرده‌اند. دانشجویانی از کشورهای اروپایی نیز روی بافت تاریخی و بادگیرهای لافت کار می‌کنند».

آتشین‌ماه اضافه کرد: «ما برای بندر تاریخی لافت به دنبال یکی مدل مدیریت شهری بودیم که بدانیم لافت چه نیازهایی دارد. احتمالا در دی‌ماه برنامه‌ای با عنوان «شب لافت» خواهیم داشت که این مدل مدیریت شهری را در آن‌جا به تفصیل ارائه خواهیم داد».

شهردار بندر تاریخی لافت با بیان اینکه ۳۶۶حلقه چاه در محل چاه‌های «تلا» در بندرلافت وجود دارد که ۹۹ چاه آن درحال حاضر بیرون از زمین است و مردم از آن استفاده می‌کنند، گفت: «روزی با یکی از ناخدایان لافت به محل چاه‌های «تلا» رفتیم و متوجه شدم که آب یکی از چاه‌ها به نام «سردو» برای مردم لافت مقدس است و به آن باور خاصی دارند. البته امروز مردم بیشتر از آب چاه «گته‌ای» استفاده می‌کنند».

وی افزود: «آب این دو چاه را برای آزمایش به اداره آب و فاضلاب استان بردیم و متوجه شدیم که EC آب چاه سردو ۸۲۰ و EC آب چاه گته‌ای ۱۴۹۷ است؛ این نشان‌دهنده این است که مردم سرزمین لافت از گذشته چقدر هوشمند زندگی کرده‌اند».

شهردار بندر تاریخی لافت درمورد چاه‌های تلا افزود: «مکان‌یابی چاه‌های تلا نیز هوشمندانه بوده است. مکانی را انتخاب کرده‌اند که تمام آب‌های سطحی به آن‌جا روانه می‌شود. در این مسیر دو فیلتر وجود دارد و آب پس از عبور از این فیلترها وارد چاه‌های تلا می‌شود».

آتشین‌ماه در بیان هوشمندی مردم و محیط در بندر تاریخی لافت، اظهار کرد: «در لافت ۹۹ بادگیر داریم که هیچکدام شبیه به هم نیستند و هرکدام دارای یک هندسه و تزیینات خاص است. بادگیر نه تنها باد را به خانه می‌آورد بلکه صدا و‌ بوی محیط را هم به فضای خانه دعوت می‌کند»

وی افزود: «در شهر لافت ما در کنج کوچه‌ها «جاگشته‌ای» داریم که مردم در آن‌جا گشته دود می‌کنند تا بوی مطبوع آن را با همسایه‌های خود به اشتراک بگذارند. این گشته را هم ما در خود بندر تاریخی لافت تولید می‌کنیم و از جای دیگر نمی‌خریم».

آتشین‌ماه در ادامه گفت: «پوشش مردم هرمزگان و مردم بندر تاریخی لافت نیز از هوشمندی آن‌ها می‌آید. ما در اقلیم گرم و مرطوب زندکی می‌کنیم و پوشش مردم به طوری است که رطوبت‌ها از پوست دفع می‌شود».

شهردار بندر تاریخی لافت افزود: «به دنبال این هستیم که با نصب دستگاه‌هایی در بادگیرها و کوچه‌ها، ضریب خنکی بادگیر را به دست آوریم که چطور با این نوع باد، فضا را به شرایط آسایش محیطی می‌رساند. پس از آن این ضوابط را در اختیار سایر شهرهای استان و ارگان‌های دیگر قرار می‌دهیم تا بتوانیم خروجی بهتری در معماری و شهرسازی هرمزگان داشته باشیم».

وی تاکید کرد: «ما ابتدا باید فرهنگ و معماری بومی را بشناسیم و بعد طراحی کنیم».

آتشین‌ماه گفت: «از نظرگاه ۷۰متری ما می‌توانیم تمام لافت و جنگل‌های حرا را ببینیم. از سطح آب، تقریبا در هر متر ۶ سانتی متر ارتفاع افزایش می‌یابد و‌ در محل‌هایی این اختلاف ارتفاع به ۶۰ سانتی متر هم می‌رسد تا به نظرگاه ۷۰ متری برسیم».

وی اضافه کرد: «جزیره «شیخ اندرابی» نیز تنها جزیره صخره‌ای جزیره قشم است که در بندر لافت واقع شده است. ۵۰۰سال اسم جزیره قشم «لافت» بوده است و تمام این سرزمین با نام لافت شناخته می‌شده است بنابراین ما مدل مدیریت شهری را در لافت از تاریخ گرفتیم».

آتشین‌ماه گفت: «ما فکر می‌کردیم که لافت تنها داری یک مولفه بافت تاریخی است و با تشکیل کارگروه‌های باستان‌شناسی پی بردیم که لافت دارای ۲۰ مولفه است که یکی از آن‌ها بافت تاریخی است. بنابراین ما می‌توانیم یک پارک باستان‌شناسی در لافت داشته باشیم».

هوشمندی مردمان لافت از گذشته تا به امروز

همچنین «سید احمد پوازی»، امام جمعه اهل سنت لافت در این نشست گفت: «من از شهری آمده‌ام که بناهایی در آن توسط مردمان هوشمند خلق شده است. لافت امروز درواقع سومین شهری است که جابه‌جا شده و به اینجا رسیده است؛ لافت سیدان، لافت کهنه و لافت نو».

وی افزود: «اینکه ما از آثاری که گذشتگانمان خلق کرده‌اند تعرف کنیم دلیل بر این نیست که دیگران نمی‌دانند و نمی‌توانند. ما وقتی این جامه بلند را می‌پوشیم و در آن احساس خنکی داریم پس باید آن را انتقال دهیم اما این به این معنا نیست که لباس جوان امروز بد است. پس اگر شهردار جوان ما می‌گوید که دنیا باید از هوشمندی لافت یاد بگیرد، حرف نادرستی نزده است و قابل دفاع است».

پوازی اضافه کرد: «کوچه ها، بادگیرها، آب چاه‌های تلا، قلعه و مردمان شهری که من در آن زندگی می‌کنم هوشمند بوده و هستند. من این را اقرار می‌کنم که مردم شهر من در گذشته مردمی هوشمنده بوده‌اند».

امام جمعه اهل سنت لافت گفت: «اشتباهی که توسط مسئولان امر شده این بوده است که امروز بخشی از شهر به پشت کوه منتقل شده و مردم دریا را نمی‌بینند».

وی درمورد حضور دانشجویان در لافت گفت: «از دانشگاه تهران هم حدود 70 دانشجو به لافت آمدند و 40 مکان را طراحی کردند. اما اعتقاد من این است که هرمزگانی‌ها یا کسانی که در هرمزگان زندگی کرده‌اند به واسطه ارتباط با در یا و فرهنگ ما شاید بهتر بتوانند این طراحی ‌ها را انجام دهند البته که من بسیار از دانشجویان تهرانی برای این کار تشکر می‌کنم چرا که خیلی زحمت کشیدند».

پوازی افزود: «آنچه ما می‌خواهیم این است که گروه‌های مختلف این طراحی را انجام دهند. ممکن است هر گروه بخشی را بهتر طراحی کند که ما بتوانیم از آن بخش استفاده ببریم».

وی با بیان اینکه مردم در لافت فیلترهایی را برای تمیزکردن آب پیش از رسیدن به چاه‌های تلا قرار داده‌اند و جانمایی چاه‌های تلا بسیار هوشمندانه بوده است، گفت: «خورهایی که امروز ممنوع شده است که در آن چیزی بسازیم، باید احیا شوند و از تجاوز به آن‌ها جلوگیری کنیم».

امام جمعه اهل سنت لافت افزود: «درسال 84 شهر لافت در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد اما تا سال 97 به مردم اعلام نشده بود. امروز به ثبت ملی آن افتخار می‌کنیم و به دنبال ثبت جهانی آن هستیم. اما چرا به مردم من گفته نشده که شهر شما ثبت ملی است و چه ارزشی دارد؟»

پوازی گفت: «متاسفانه در سال‌های گذشته در کوچه‌ها قلوه‌سنگ کار کردند. مردم شهر را رها کردند و رفتند چون نه پیاده و نه با وسیله نقیله نمی‌شد روی آن‌ها تردد کرد. این اشتباه را نباید مسئولان امر و دانشجویان برای شهری که از قدیم هوشمند بوده مرتکب شود و باید این اشتباهات اصلاح شود».

وی اضافه کرد: «ارتفاع بادگیرهای لافت از سقف خانه چندان زیاد نیست چون ما در اینجا خاک زیادی نداریم که از این طریق وارد خانه شود. برخلاف آن در یزد ارتفاع بادگیرها به دلیل خاکی که وارد می‌شود، بیشتر است؛ لذا این بادگیرها با هوشمندی ساخته شده است».

امام جمعه اهل سنت لافت در پایان گفت: «از شما دانشجویان می‌خواهیم که این مسائل را در لافت ببیند و با توجه به آن‌ها طراحی کنید».

نگرانی از قطع ارتباط دانشگاه و شهر

«ایوب زارعی» شهردار اسبق بندرکنگ نیز در این نشست گفت: «ارتباط دانشگاه آزاد با شهرداری بندر تاریخی لافت اتفاق بسیار خوبی در استان است برای اینکه ما ارتباط دانشگاه را با شهر برقرار کنیم». وی افزود: «بزرگ‌ترین معضلی که ما در شهرهای ساحلی به ویژه در استان هرمزگان مشاهده می‌کنیم، نبود ارتباط دانشگاه و شهر و قطع کردن رابطه انسان و دریاست».

زارعی اضافه کرد: «ممکن است ارتباط بین دانشگاه آزاد بندرعباس و لافت با مخالفتی از سوی دیگر دانشگاه‌ها همراه باشد، این در حالی است که لافت برای همه است. هرکسی می‌تواند از آن بهره ببرد».

شهردار اسبق بندر تاریخی کنگ گفت: «اینکه ما در لافت حس خوبی داریم به این دلیل است که همه چیز سر جای خودش است. رابطه انسان و محیط، رابطه انسان و دریا و هوشمندی شهر همه سر جای خودش است».وی افزود: «مردم شهرهای تاریخی هرمزگان از این شهرها پرستاری و حفاظت کردند و این پاسداری موجب شده که ما امروز به آن‌ها افتخار کنیم و در عرصه بین‌المللی بتوانیم به سمت جهانی شدن پیش برویم».