کابوس جامعه محلی قشم؛ فوبیای کارت زرد

به گزارش قشم ۲۴؛ نادیده انــگاری الزامــات جهانی، تامیــن مالی برنامه های پشــتیبان و عدم رفع نیازهای لجســتیکی ژئوپارک جهانی یونســکو قشم، مسیر بی بهره مانــدن از این امتیاز بین المللی یونســکو در جنوب ایران را همــواره کرده و به تبــع آن اقتصاد گردشگری جامعه محلی و فعالان گردشگری جزیره را به سبب تخریب برند جهانی در صنعت ژئوتوریسم و اکوتوریسم مورد هدف قرار خواهد داد.

ایرج اعتمادی، نویســنده و روزنامه نگار در نوشتاری به روزنامــه دریایی ســرآمد مینویســد: زمانی که قشم در ســال 1385 برای اولین بار به شبکه جهانی ژئوپارکهای یونســکو پیوســت، تنها 19 کشــور جهان عضو این شبکه بودند. چهارســال بعد اما در اثر بیتدبیری مدیران منطقه آزاد، کارت زرد دریافت کرد. دو ســال به ژئوپارک قشــم فرصت داده شد تا بتواند خود را مهیای بازگشــت کند اما نتوانســت و در پایان مهلت دوساله کارت قرمز گرفت و رسما از شبکه جهانی ژئوپارکها حذف شد.

حذف ژئوپــارک قشــم از عرصه جهانــی واکنش کنشگران اجتماعی، گردشگری و رسانه های کشور را به دنبال داشت.

این انزوای جهانی اما برای ژئوپارک قشــم به عنوان اولین ژئوپارک خاورمیانه تا سالها ادامه داشت؛ اسفندماه سال 94 بود و در دولت روحانی که مجددا درخواســت پیوســتن ژئوپارک قشم به شبکه جهانی روی میز ارزیابان یونسکو قرار گرفت. «پاتریک مک کیور» رئیس برنامــه بین المللی علوم زمین و توسعه ژئوپارکهای یونسکو، به قشم آمد و با حمیدرضا مومنی مدیر عامل تازه نفس منطقه آزاد که تا ســالها بعد در این جایگاه ماند وارد گفتگو و مذاکره شــد. پاتریک مک کیور در اولین بازدید خود و کارشناسان یونســکو اظهار امیدواری کرده بود که اقدامات و تغییرات خوبی در ظرفیتهای ژئوپارک قشم ایجاد شده است.

آنچه در نظر ارزیابان و کارشناســان یونسکو اهمیت داشــت ایجاد ظرفیتهای گردشــگری و اقتصادی یدار برای جامعه محلی پیرامون و حفظ و پاسداری از محوطه ها و ژئوسایتهای ژئوپارک بود که منطقه آزاد زمینه های لازم را فراهم کرده بود.

در یکی دو سال باقیمانده تا تعیین تکلیف ژئوپارک، این موضوع به عنوان یکــی از اولویتهای مدیریت ارشد سازمان منطقه آزاد قرار گرفت و با برنامه ریزی هاو ایجاد سازوکارهای لازم، ژئوپارک قشم را به جایی رساند که در اردیبهشت ماه 96 موفق به دریافت کارت سبز شــد و مجددا به شــبکه جهانی ژئوپارکهای یونسکو بازگشت.

آنچه امروز اما نگرانیها را تشدید کرده، رها شدگی ژئوپارک از سوی مدیران ارشد ســازمان منطقه آزاد قشــم و حذف مقوله ژئوپارک از ادبیــات گفتمانی تئوری پردازان اقتصادی مدیریت ارشد و معاونتهای سازمان است که ظاهرا اعتنایی جدی به مفهوم یونسکو و ژئوپــارک ( به عنوان یک مفهــوم وارداتی غربی)، ندارند و علاقهای ویژه به تجربه همکاری با نهادهای متناظر بین المللی همچون ســازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ آیسســکو (ICESCO) دارند.
از سوی دیگر تغییرات غیرمنتظرهای که در دولت تا یکی دو ماه آینده به وجود خواهد آمد و دوباره در سایه بیثباتی مدیریتها و معاونتها و جنگ قدرتها بر سر تصاحب کرســی مدیرعاملی منطقه آزاد و هیات مدیره، قطعا این مهمترین مقوله در حاشیه قرار خواهد گرفت. این موضوع مسبوق به سابقه است کما اینکه در سالهای 88 و 89 همین بی ثباتیها و جنگ قدرتها بود که تلاش چند و چندین سالهی بنیانگذار ژئوپارک « بیژن فرهنگ دره شــوری» و تیم همراهش را به باد داد. یکی از آسیب های جدی سالهای 88 و 89 رها شدگی ژئوپارک از سوی مدیریت ارشد سازمان بود و دیگری فروش بیضابطه اراضی، تخریب سواحل و از بین بردن چشم اندازهای طبیعی جزیره که به تبع آن استانداردهای یونسکو را در هم شکسته بود؛ که همه ی اینها مغایر با استانداردهای جهانی ژئوپارکها بود. در این ســالها هم این نگرانی کم و بیش رخ مینمود به یژه اینکه دخالت دســتگاه های اجرایی مرکز استان در واگذاری اراضی و صــدور مجوزهای بی ضابطه شــیلاتی در حریم یا چشــم اندازهای طبیعی برخی ژئوسایتها، هر بار احساس خطر یونسکو را به دنبال داشت. دستگاه هایی در مرکز استان بدون استعلام از سازمان منطقه آزاد قشــم به عنوان اصلی ترین متولی حفظ و پاسداری از میراث ملی ارزشمند جزیره، اقدام به واگذاری اراضی و مجوزهای شیلاتی میکردند که بعضا با واکنش افکار عمومی و برخوردهای قضایی مواجه میشد. هنوز هم این نگرانی وجود دارد که آیا واقعا این اراضی که سرانجام بخشهایی از آن به حکم دستگاه قضا و لاجرم انفعال سازمان با این توجیهات که بخشهایی از آن در حریم ژئوسایتها قرار ندارند، به چشم ارزیابان یونسکو خواهد آمد یا نه! به هر حال این اهمالها و قصور زنگ خطری است که تا کمتر از یکسال آینده صدایش به گوش جهان خواهد رسید. سوال افکار عمومی امروز از مدیریت ارشد سازمان و مجموعه معاونتها و مدیریت ژئوپارک این است که چه تمهیدات و برنامه هایــی برای جلب نظر ارزیابان یونسکو تدارک دیدهاند؟ چه میزان اعتبار برای حفظ ژئوپارک در این چند ســاله و به ویژه یک سال آخر در آســتانه ارزیابی پایان دوره، قــرار گرفته و در چه زمینه هایی هزینه شده اســت؟ معمولا در کشورهای جهان اعتبارات ویژهای به ژئوپارکهایی که به شبکه جهانی پیوســته اند تخصیص داده میشــود ولی در کشور ما اعتبارات چندانی در نظر گرفته نمیشود که لازم اســت اعتبارات ملی هم به این مهم اختصاص داده شود.

ژئوپارک قشم با دارا بودن ۳۵ ژئو پارک گردشگری و زمین شناختی به عنوان یکی از مهمترین جاذبه های جهانی گردشگری ژئوتوریسم در خاورمیانه است که اهمیت حفظ و پاســداری از آن نه تنها برای متولیان در منطقه آزاد قشم که برای مسئولین کشور و میراث باید از درجه بالایی برخوردار باشد. طولانی ترین غار نمکی دنیا، دره ستاره ها، دره تندیسها، تنگه چاهکو و... از جمله ژئوســایتهای مهــم ژئوپارک جهانی قشم هستند. امروز شبکه جهانی یونسکو دارای ۲۱۳ ژئوپارک جهانی از ۴۸ کشور دنیاست. در دهه های اخیر کشور ما بســیاری از چشم اندازها و ظرفیتهای طبیعی خود را مثل دریاچهه ا، کوهها و جنگلها، رودخانه ها و چشمه ها و سدها را از دست داده و یا تخریب شده است؛ حداقل حفظ و نگهداری از این اولین ژئوپارک جهانی خاورمیانه که در قشــم وجود دارد به عنوان وظیفه ای ملی و فراگیر مورد توجه و اهمیت جدی هم میهنان و متولیان امر باشد.

دریافت کارت زرد ژئوپارک قشم، بزرگترین آسیب را در ابتدا به بدنه جامعه گردشگری قشم وارد خواهد کرد و این برند جهانی را از گردشگری کشور حذف خواهد کرد. کارت زرد و قرمز یونسکو نه تنها یک برند گردشگری جهانی را از قشــم حذف میکند کــه بهانه ای برای زمین خواران طبیعت خواهد شــد و دیگر هیچ بهانه و ابزار قانونی مانع تصرف چشــم اندازهای طبیعی قشم از سوی زمین خواران دولتی و بخش خصوصی نمیتواند باشد و گردشگری که امروز در روستاها به سبب ظرفیتهای اکوتوریســم و ژئوتوریسم شکل گرفته به مرور زمان جذابیت خود را از دست خواهد داد و اقتصاد رونق گرفته ی جامعــه محلی و فعالان گردشگری را هدف خواهد گرفت.

قشم ۲۴/ اقتصاد سرآمد