اتباع غیرمجاز چگونه به کیش و قشم رسیدند؟

افزایش مهاجران غیرقانونی در کشور نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. نگرانی‌هایی که هر از گاهی با انتشار اخبار یا ویدیو‌هایی دوباره تشدید می‌شود. این بار ویدیو ورود اتباع غیرمجاز با قایق به جزیره کیش و قشم موجی از واکنش‌ها را در پی داشته و بسیاری دوباره غفلت مسئولان از این پدیده را یادآور شده‌اند. تاجایی که حتی کار به اظهارنظر مقامات برخی استان‌ها و نمایندگان مجلس نیز رسیده. حسن کریمی دبیر ستاد امر به معروف استان هرمزگان در دیدار با رییس سازمان ملی مهاجرت از حضور اتباع خارجی به شکل گسترده گلایه کرده و گفته که آن‌ها با حضور در بازار‌های این استان سبب بیکاری بیش از پیش جوانان ایرانی خواهند شد.
با این همه به نظر می‌رسد که روند ورود غیرقانونی مهاجران بدون هیچ نظارت و سیاست‌گذاری درستی ادامه دارد.

اشتغال اتباع و گرفتن فرصت کار از جوانان ایرانی

در استان هرمزگان بسیاری از اتباع خارجی که اغلب آن‌ها نیز غیرقانونی وارد کشور شدند به کار خرید ضایعات و مالخری مشغول می‌شوند. کاری به معنی ارتباط با دزدی است. برخی دیگر نیز به در کار قاچاق سوخت هستند. حال تصور کنید که این افراد به سرعت نیز تشکیل خانواده می‌دهند و روی به زادوولد می‌آورند. این زادوولد‌ها آنقدر زیاد بوده که در برخی استان‌ها از جمله هرمزگان شمار زیاد دانش‌آموزان اتباع در مدارس خانواده‌ها را شوکه کرده است. این در حالی است که آمار‌های کاهش ازدواج و فرزندآوری در جامعه ایرانی در سال‌های اخیر به شدت روبه‌رشد بوده است.

شوکه‌شدن خانواده‌ها از تعداد دانش‌آموزان اتباع با شروع سال تحصیلی

از سوی دیگر ثبت نام کودکان اتباع در مدارس نیز موجب ماندگارشدن خانواده آن‌ها در ایران می‌شود. چرا که این یک قانون تقریبا نانوشته است و در میان افغانی‌ها هم معروف است که غیرقانونی وارد شدید و می‌خواهید در ایران ماندگار شوید یکی از فرزندان خود را در مدرسه ثبت نام کنید. آن هم در شرایطی که آموزش و پرورش در کشور با مشکلات عدیده مالی روبه‌رو است و هزینه حدودا ۱۰ هزار میلیاردی دانش‌آموزان اتباع نیز بر نظام آموزش و پرورش تحمیل می‌شود.

واکنش مسئولان به ورود مهاجران غیرقانونی به قشم و کیش

اما مسئولان درباره ورود اتباع غیرقانونی به جزایر کیش و قشم چه می‌گویند؟ عبدالله مبینی رییس سازمان ملی مهاجرت در این زمینه گفته: «با توجه به اینکه این مهم در اولویت برنامه دولت سیزدهم قرار دارد، برای برطرف کردن مشکلات حوزه اتباع و مهاجران غیرمجاز و مقابله با معضل ورود غیرقانونی اتباع خارجی به مرزها، باید راهکاری اساسی اندیشیده شود.» البته اظهارنظر این مقام مسئول بیشتر شبیه اظهارنظر یک کارشناس درباره مسئله مهاجران است و نشانی از تدبیر و عمل در آن نیست.

افغانستانی‌ها چگونه وارد ایران می‌شوند؟

عبدالرضا داوری مشاور پیشین احمدی نژاد رییس جمهور سابق چندی پیش در توییتی نوشته بود که سال گذشته ۳ میلیون مهاجر افغان وارد ایران شده‌اند. به نظر می‌رسد با توجه به شدت گرفتن صدور روادید قانونی در افغانستان برای ورود به ایران این رقم در سال جاری افزایش پیدا کند. اما نکته اینجاست که این افراد به شکل قانونی و با ویزا‌های زیارتی، سیاحتی یا پزشکی وارد ایران می‌شوند، اما به شکل غیرقانونی مقیم کشور خواهند شد. به نظر می‌رسد طالبان نیز حداکثر همکاری را برای خروج شهروندان افغانستان به ویژه هزاره‌ها می‌کند. چراکه این گروه از تامین حداقل‌های زندگی برای افغانستانی‌ها عاجز است و با صدور آن‌ها به ایران از یک سو مشکلات اقتصادی خود را حل می‌کند و از سوی دیگر سرمایه و ارز زیادی را از طریق ایران به افغانستان می‌کشاند.

فعالان حقوق کارگری در ایران می‌گویند که کشور امروز تبدیل به آموزشگاه فنی و حرفه‌ای افغان‌ها شده است. چراکه آن‌ها به عنوان نیروی کار غیرحرفه‌ای را در کشور پذیرش می‌شوند و وقتی با هزینه‌های گزاف، تبدیل به نیروی حرفه‌ای شدند به کشور‌های دیگر مهاجرت می‌کنند.

چه خواهد شد؟

به نظر می‌رسد که نخستین راهکار بستن مرز‌ها و اعمال نظارت‌های دقیق بر ورود مهاجران به کشور است. هیچ کشوری در دنیا اجازه ورود غیرقانونی مهاجران به خاک خود را در این حجم گسترده را نمی‌دهد. از سوی دیگر مهاجران و اتباع غیرقانونی داخل کشور که یا غیرقانونی وارد شدند یا غیرقانونی اقامت گزیدند باید شناسایی و سامان‌دهی شوند. این در حالی است که امروز مهاجران غیرقانونی نیز همانند شهروندان کشور از خدمات و یارانه‌های رایگان مثل نان و دیگر کالا‌های اساسی و برق و گاز و ... بهره‌مند هستند.

بدون توجه به این پدیده، مهاجران و اتباع بیگانه قابلیت تبدیل شده به یک بحران امنیتی، سیاسی و اجتماعی را در ایران دارند که از یک سو بافت جمعیتی و فرهنگی کشور را هدف قرار می‌دهد و در سوی دیگر با توجه به حضور طالبان در قدرت می‌تواند پیامد‌های امنیتی برای ایران داشته باشند.
در چنین شرایطی باید دید که مسئولان و سیاست‌گذاران آیا اراده جدی برای مواجهه با این مسئله را دارند یا همچنان نسبت به ورود اتباع به کشور بی‌تفاوت می‌مانند.